Cây hàm ếch là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?

Cây hàm ếch là loại cây mọc hoang nên thường bị bỏ qua. Tuy nhiên, ít ai biết rằng ẩn sau vẻ ngoài bình bị ấy lại là một kho tàng công dụng tuyệt vời, góp phần cải thiện nhiều loại bệnh. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về hàm ếch, từ đó khám phá những tiềm năng tuyệt vời của chúng.

I. Cây hàm ếch là gì?

Cây hàm ếch (Saururus chinensis) còn được gọi là cây trầu nước, tam bạch thảo, đường biên ngẫu,… Đây là loại cây thân thảo, sống lâu năm, có chiều cao trung bình từ 30 – 80cm và không phân nhánh.

Thân và lá cây hàm ếch có màu xanh. Thân phân thành nhiều đốt và có gờ xung quanh. Lá hàm ếch to, hình trứng, mọc so le, đầu lá nhọn, gốc lá thường hình tim hoặc hình tròn.

Hàm ếch ra hoa vào tháng 4 – 8 hàng năm. Hoa hàm ếch màu trắng, nhỏ, mọc thành chùm ở đầu cành và thõng xuống ở ngọn cây. Quả hàm ếch mọng, màu đỏ, hình cầu, khi chín có màu đỏ.

Hình ảnh cây hàm ếch

Cây hàm ếch rất ưa ẩm, vì thế chúng thường mọc dại ở những khu vực ẩm ướt như ven ruộng, sông, suối,… Hiện nay, thảo dược này được trồng nhiều tại các hộ gia đình để làm rau thơm ăn kèm trong bữa ăn.

II. Thành phần của cây hàm ếch

Cây hàm ếch chứa nhiều thành phần hóa học khác nhau, bao gồm:

• 0.8% Tinh dầu chứa Methyl-n-nonyl ketone, Myristicin, Hydromyristicin, Eugenol,Anethole và Limonene.
• 15% Hợp chất phenolic, bao gồm: Rutin, Quercetin, Hyperin, Chlorogenic acid, Gallic acid và Caffeic acid.

Ngoài ra, hàm ếch còn chứa một số hợp chất khác có lợi cho sức khỏe, bao gồm: Acid glutamic, Tryptophan, Valine, Serine, Alanine, Acid palmitic, Acid stearic, Acid oleic, Acid linoleic,…

III. Tác dụng của cây hàm ếch

Với những thành phần hóa học có dược lý đa dạng trên, liệu bạn có thắc mắc “cây hàm ếch có tác dụng gì?”, “cây hàm ếch chữa bệnh gì?”.

Theo Đông Y, cây hàm ếch có vị cay, tính hàn, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu thũng và cầm máu.

Dùng lá hàm ếch cầm máu

Theo Tây Y, tác dụng của cây hàm ếch được thể hiện trong quá trình bảo vệ gan, hạ sốt, chống viêm, chống oxy hóa, cải thiện xương khớp, giảm chứng tiểu buốt, tiểu rắt, hạn chế nguy cơ mắc ung thư,… Cụ thể:

 – Cải thiện xương khớp

Nghiên cứu được công bố trên tạp chí “Phytotherapy Research”, năm 2017 cho thấy, chiết xuất từ câu hàm ếch có tác dụng giảm đau, sưng tấy hiệu quả ở những bệnh nhân bị viêm khớp gối.

Cải thiện xương khớp nhờ hàm ếch

Hơn nữa, cây hàm ếch chứa nhiều hoạt chất chống viêm, giảm đau và cải thiện lưu thông máu, bao gồm Saucerneol. Hoạt chất này ức chế các enzyme gây viêm, dẫn đến giảm đau và sưng tấy hiệu quả. Như vậy, sử dụng cây hàm ếch thường xuyên sẽ giúp cải thiện lưu thông máu đến các khớp, từ đó hỗ trợ nuôi dưỡng sụn khớp và giảm đau nhức trong một số trường hợp nhất định.

 – Hạ huyết áp

Cây hàm ếch có tác động tích cực lên hệ tim mạch nhờ cơ chế giãn nở mạch máu, giảm lưu lượng máu và giảm sức cản ngoại biên. Đặc biệt, cây hàm ếch cũng có tác dụng lợi tiểu. Điều này giúp đẩy nhanh quá trình đào thải natri và nước dư thừa ra khỏi cơ thể, góp phần làm giảm huyết áp hiệu quả.

 – Chống viêm, kháng khuẩn

Cây hàm ếch có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn hiệu quả

Các hoạt chất alkaloid, saponin và flavonoid trong hàm ếch có khả năng ức chế quá trình sản xuất các chất trung gian gây viêm, mang lại hiệu quả giảm đau, sưng tấy và nhiều triệu chứng viêm khác nhau.

Do đó, cây hàm ếch có thể sử dụng nhằm góp phần cải thiện các bệnh lý như: viêm amidan, viêm đường tiết niệu, viêm thận cấp phù thũng, viêm hạnh nhân, viêm mạch bạch huyết, viêm vú,…

 – Chống oxy hóa

Beta-carotene – tiền chất của vitamin A –  được tìm thấy trong hàm ếch có khả năng chống oxy hóa, góp phần bảo vệ da khỏi tác hại của ánh nắng mặt trời.

Hơn nữa, nghiên cứu in vitro (trên tế bào) cho thấy chiết xuất từ hàm ếch có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, tương đương với vitamin C và E. Từ đó, giúp bảo vệ cơ thể khỏi tác hại của các gốc tự do, góp phần ngăn ngừa và làm chậm quá trình lão hóa.

 – Bảo vệ gan

Thành phần trong hàm ếch giúp kích thích bài tiết mật, đào thải độc tố ra khỏi cơ thể

Với câu hỏi “cây hàm ếch chữa bệnh gì?”, từ lâu, cây hàm ếch đã được ứng dụng trong nhiều bài thuốc bảo vệ gan hiệu quả. Không chỉ tăng cường chức năng gan và hỗ trợ quá trình giải độc, hàm ếch còn góp phần hạ men gan, giảm bilirubin trong máu, mang lại lợi ích trong cải thiện các bệnh lý về gan như viêm gan virus, gan nhiễm mỡ, xơ gan, vàng da, vàng mắt, mệt mỏi, chán ăn,…

 – Cải thiện hệ tiêu hóa

Nhờ sở hữu đặc tính chống viêm và kháng khuẩn, cây hàm ếch mang đến hiệu quả tích cực trong việc hỗ trợ cải thiện các bệnh lý tiêu hóa như:

Giảm tiểu buốt, tiểu rắt thành phần trong hàm ếch

 

• Viêm loét dạ dày, tá tràng, đại tràng: Cây giúp giảm viêm, làm lành vết loét và bảo vệ niêm mạc dạ dày.
• Tiêu chảy, nhiễm trùng đường ruột: Các thành phần trong cây giúp hỗ trợ tiêu diệt vi khuẩn có hại, ngăn ngừa sự phát triển của vi khuẩn và virus, giúp cải thiện tình trạng tiêu chảy và nhiễm trùng.
• Táo bón: Cây kích thích tiết dịch tiêu hóa, tăng cường nhu động ruột, giúp tiêu hóa thức ăn tốt hơn và đẩy nhanh quá trình bài tiết, từ đó cải thiện tình trạng táo bón.

Bên cạnh đó, cây hàm ếch còn có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, giúp cơ thể thanh mát, giảm các triệu chứng nóng trong, đầy bụng. Do đó, cây hàm ếch là lựa chọn hoàn hảo cho những ai có hệ tiêu hóa kém, muốn cải thiện sức khỏe đường tiêu hóa.

 – Hỗ trợ giảm chứng tiểu buốt, tiểu rắt

Các thành phần trong hàm ếch giúp tăng lượng nước tiểu, hỗ trợ đào thải độc tố ra khỏi cơ thể. Theo thời gian, điều này sẽ giúp giảm nguy cơ viêm nhiễm đường tiết niệu – nguyên nhân phổ biến gây tiểu buốt, tiểu rắt.

Mặt khác, tác dụng giảm chứng tiểu buốt, tiểu rắt của cây hàm ếch chủ yếu do giảm co thắt cơ bàng quang, từ đó giúp giảm cảm giác buồn tiểu và són tiểu hiệu quả.

 – Hạn chế nguy cơ mắc ung thư

Cây hàm ếch có khả năng hỗ trợ hạn chế nguy cơ mắc ung thư nhờ vào một số hoạt chất có trong cây như:

Lá hàm ếch có khả năng giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư

 

• Flavonoid: Flavonoid là một nhóm hợp chất có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của các gốc tự do – nguyên nhân chính dẫn đến nhiều bệnh mãn tính, bao gồm ung thư.
• Alkaloid: Hoạt chất này có khả năng chống lại sự phát triển của tế bào ung thư, góp phần ngăn chặn sự tiến triển của bệnh.
• Saponin: Giúp kích thích hệ miễn dịch, tăng cường khả năng tự chống lại sự tấn công của các tế bào ung thư, hỗ trợ cơ thể chiến đấu hiệu quả.

Theo một số nghiên cứu hiện đại, tiêu biểu là nghiên cứu của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho thấy, thành phần cây hàm ếch có khả năng hỗ trợ ức chế sự phát triển của tế bào ung thư phổi.

IV. Cách sử dụng cây hàm ếch

Cách sử dụng cây hàm ếch rất đa dạng, tùy thuộc vào mục đích sử dụng và tình trạng sức khỏe của mỗi người. Dưới đây là một số gợi ý về cách dùng cây hàm ếch phổ biến:

• Cách sử dụng cây hàm ếch tươi: Lấy 20-30g lá hàm ếch tươi, rửa sạch, thái nhỏ, sắc với 400ml nước, đun nhỏ lửa còn 200ml, chia uống 2 lần trong ngày.
• Cách sử dụng cây hàm ếch khô: Lấy 10-15g hàm ếch khô, sắc với 400ml nước, đun nhỏ lửa còn 200ml, chia uống 2 lần trong ngày.
• Pha trà hàm ếch: Rửa sạch và giã nát lá hàm ếch tươi, đắp lên vùng da bị tổn thương rồi băng lại. Thay băng từ 2 – 3 lần mỗi ngày.

Hàm ếch có thể được sử dụng dưới nhiều hình thức khác nhau

Ngoài những cách sử dụng phổ biến như hãm trà, đắp ngoài,… cây hàm ếch còn có một số cách sử dụng ít ai biết đến, đó là:

• Tắm cho trẻ nhỏ: Nước tắm được nấu từ hàm ếch giúp trị rôm sảy, mẩn ngứa hiệu quả.
• Làm nước rửa mặt: Nước nấu từ lá hàm ếch giúp da sáng mịn, giảm mụn nhọt.
• Làm thuốc xịt mũi: Nước sắc từ hàm ếch giúp giảm nghẹt mũi, sổ mũi.

V. Bài thuốc dân gian từ cây hàm ếch

Một số bài thuốc chữa bệnh từ cây hàm ếch thường được áp dụng bao gồm:

 – Bài thuốc chữa sỏi thận, sỏi mật từ hàm ếch

 

• Nguyên liệu: 50g hàm ếch, 30g râu ngô, 20g mã đề.
• Cách thực hiện: Rửa sạch các nguyên liệu, sắc với 1 lít nước, đun nhỏ lửa còn 500ml. Chia uống 3 lần trong ngày.

– Bài thuốc chữa viêm đường tiết niệu từ hàm ếch

 

• Nguyên liệu: 30g hàm ếch, 20g kim tiền thảo, 15g râu ngô.
• Cách thực hiện: Rửa sạch các nguyên liệu, sắc với 500ml nước, đun nhỏ lửa còn 300ml. Chia uống 2 lần trong ngày.

– Bài thuốc chữa mụn nhọt từ hàm ếch

 

• Nguyên liệu: Khoảng 10 lá hàm ếch tươi.
• Cách thực hiện: Rửa sạch lá hàm ếch, giã nát, đắp lên chỗ bị mụn nhọt.

– Bài thuốc chữa mẩn ngứa, dị ứng

 

• Nguyên liệu: Khoảng 20 lá hàm ếch tươi.
• Cách thực hiện: Rửa sạch lá hàm ếch, nấu nước tắm cho trẻ nhỏ hoặc người bị mẩn ngứa.

Chữa dị ứng nhờ lá hàm ếch

– Bài thuốc chữa ho, cảm cúm

 

• Nguyên liệu: 30g hàm ếch khô, 20g tía tô, 15g gừng tươi.
• Cách thực hiện: Rửa sạch các nguyên liệu, sắc với 500ml nước, đun nhỏ lửa còn 300ml. Chia uống 2 lần trong ngày.

– Bài thuốc chữa cao huyết áp từ cây hàm ếch

 

• Nguyên liệu: 30g hàm ếch khô, 20g rau đắng đất, 15g hoa hòe.
• Cách thực hiện: Rửa sạch các nguyên liệu, sắc với 1 lít nước, đun nhỏ lửa còn 500ml. Chia uống 3 lần trong ngày.

VI. Lưu ý khi dùng cây hàm ếch

Hàm ếch là một loại cây thuốc quý, tuy nhiên cần sử dụng đúng cách để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Một số lưu ý khi sử dụng cây hàm ếch bao gồm:

• Nên sử dụng hàm ếch tươi để có hiệu quả tốt nhất.
• Phụ nữ mang thai và cho con bú không nên sử dụng hàm ếch.
• Tuyệt đối không dùng cho người bị tỳ vị hư hàn.
• Cần sử dụng cây hàm ếch theo liều lượng và hướng dẫn của thầy thuốc.
• Cần phân biệt rõ lá lốt và lá hàm ếch

VII. Phân biệt lá lốt với hàm ếch

Lá lốt và lá hàm ếch có hình dạng khá giống nhau, dễ gây nhầm lẫn cho người không quen. Tuy nhiên, hai loại lá này có những điểm khác biệt rõ ràng về đặc điểm hình thái và công dụng. Dưới đây là bảng so sánh giúp bạn phân biệt lá lốt và lá hàm ếch dễ dàng:

Đặc điểm	Lá Lốt	Lá hàm ếch
Hình dạng	– Hình tim, mép nguyên, có 5-7 gân chính	– Hình tim, mép có răng cưa, có 3-5 gân chính
Kích thước	– Lá to hơn (khoảng 8-12cm)	– Lá nhỏ hơn (khoảng 4-6cm)
Màu sắc	– Xanh đậm, mặt trên bóng và mặt dưới nhạt	– Xanh nhạt, hai mặt đều nhám
Mùi hương	– Có mùi thơm đặc trưng	– Không có mùi thơm
Vị	– Cay nhẹ	– Nhạt
Công dụng	– Dùng để nấu ăn hoặc làm thuốc chữa bệnh	– Dùng làm thuốc chữa bệnh

Ngoài ra, bạn có thể phân biệt hai loại lá này bằng cách:

• Vò lá: Lá lốt khi vò sẽ có mùi thơm đặc trưng, còn lá hàm ếch không có mùi.
• Ngâm lá vào nước: Lá lốt khi ngâm vào nước sẽ có màu vàng nhạt, còn lá hàm ếch sẽ có màu trắng.

Nhìn chung, hàm ếch là một “món quà quý giá” từ thiên nhiên với nhiều lợi ích cho sức khỏe. Nhờ các hoạt chất có lợi, cây hàm ếch đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp, bàng quang, sỏi thận, sỏi mật,… Tuy nhiên, để sử dụng loại thảo dược này một cách an toàn, hiệu quả, bạn vẫn nên đến gặp bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y.

Ngoài ra, hãy truy cập dinhthanhlong.com nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về cây hàm ếch hoặc những thông tin bổ ích về sức khỏe, đời sống!